मस्को र किएभका प्रतिनिधिमण्डलहरू शुक्रबार इस्तानबुलमा वार्तामा बस्ने भएका छन्। यो सन् २०२२ यता युक्रेनको द्वन्द्वमा उनीहरूको पहिलो प्रत्यक्ष बैठक हुनसक्ने भए पनि रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनको अनुपस्थितिले युद्ध अन्त्य गर्नका लागि प्रगतिको आशा कम गरेको छ।
अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियोले वार्ताका लागि मस्कोले लो–प्रोफाइल प्रतिनिधिमण्डल पठाएपछि र बिहीबारका लागि प्रारम्भिक रूपमा निर्धारित वार्ताअघि दुवै पक्षले एकअर्कालाई अपमान गरेपछि शान्ति वार्ताका लागि अपेक्षा कम गरेका छन्। "म स्पष्ट हुन चाहन्छु... भोलि के हुनेछ भन्ने बारेमा हाम्रो उच्च अपेक्षा छैन," रुबियोले भने।
यसअघि अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले पनि पुटिनलाई नभेटेसम्म युद्ध अन्त्य गर्ने दिशामा कुनै आन्दोलन नहुने भन्दै टर्कीमा प्रगति हुन नसक्ने कुरा स्वीकार गरेको जस्तो देखिएको थियो। ट्रम्पले एयर फोर्स वानमा पत्रकारहरूलाई भने, "मलाई लाग्दैन कि तपाईंलाई मन परोस् वा नपरोस्, उहाँ र म एक साथ नआउँदासम्म केही पनि हुनेछैन।"
युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमर जेलेन्स्कीले पनि मस्कोमाथि युद्ध अन्त्य गर्न ‘गम्भीर नभएको’ आरोप लगाउँदै आफूले सफलताको अपेक्षा नगरेको बताएका छन्। गत हप्ता पुटिनले दुई पक्षबीच प्रत्यक्ष वार्ताको प्रस्ताव राख्नुभएको थियो, तर जेलेन्स्कीले उहाँलाई व्यक्तिगत रूपमा वार्तामा उपस्थित हुन चुनौती दिएपछि प्रतिक्रिया दिन अस्वीकार गरे।
रुसी पक्षको नेतृत्व पुटिनका कट्टर सल्लाहकार भ्लादिमिर मेडिन्स्कीले गरिरहनुभएको छ। उनले युक्रेनको अस्तित्वको अधिकारमाथि प्रश्न उठाउनुभएको छ र सन् २०२२ मा युद्धको सुरुआतमा असफल वार्ताको नेतृत्व गर्नुभएको थियो। युक्रेनको प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व रक्षामन्त्री रुस्तम उमरोभ र करिब एक दर्जन उप–स्तरीय अधिकारीहरूले गर्नेछन्।
शैली निर्धारण
रुस र युक्रेनलाई शान्ति सम्झौताको दिशामा धकेल्न उत्सुक ट्रम्पले कुनै अर्थपूर्ण प्रगति भएमा शुक्रबार टर्की जाने सम्भावना खुला राखेको बताएका छन्।
टर्कीको विदेश मन्त्रालयको एक स्रोतले शुक्रबार विभिन्न ढाँचामा वार्ता अघि बढ्ने बताएको छ। स्रोतले जनाएअनुसार शुक्रबारका लागि रुस, युक्रेन र टर्कीबीचको त्रिपक्षीय वार्ता एजेन्डामा छ र अमेरिका, युक्रेन र टर्कीका अधिकारीहरूबीच पनि वार्ता हुनेछ।
इस्तानबुलमा रूसी मिडियाका लागि टेलिभिजन ब्रिफिङमा मेडिन्स्कीले भने, “भोलि बिहान, शाब्दिक रूपमा बिहान १० बजेदेखि, हामी युक्रेनी पक्षको प्रतीक्षा गर्नेछौँ, उनीहरू बैठकमा उपस्थित हुनुपर्छ।”
वार्ताअघि शैली निर्धारण गर्दै रूसले ‘नक्कली’ प्रतिनिधिमण्डल पठाएको जेलेन्स्कीले बताए भने रूसी विदेश मन्त्रालयकी प्रवक्ता मारिया जाखारोभाले युक्रेनी राष्ट्रपतिलाई ‘जोकर’ र ‘हारेको’ भनिन्।
इस्तानबुलमा रूसी वाणिज्य दूतावास बाहिर मेडिन्स्कीले पत्रकारहरूलाई रुसले वार्तालाई सन् २०२२ को असफल वार्ताको निरन्तरताको रूपमा हेरेको बताए र उहाँ ‘सम्भावित सम्झौता’ का लागि तयार रहेको बताउनुभयो। उनले भने, “प्रतिनिधिमण्डल सम्भावित समाधान र सम्पर्कका विन्दुहरू खोज्न रचनात्मक दृष्टिकोणका लागि प्रतिबद्ध छ। युक्रेनी पक्षसँग प्रत्यक्ष वार्ताको लक्ष्य अन्ततः द्वन्द्वका मूल कारणहरू हटाएर दीर्घकालीन शान्ति स्थापना गर्नु हो।”
जेलेन्स्कीले बिहीबार अङ्कारामा टर्कीका राष्ट्रपति रेसेप तैयप एर्दोगानसँग भेटवार्ता गर्नुभएको थियो र रुससँग बिहीबार साँझ वार्ता सुरु हुने आशा व्यक्त गर्नुभएको थियो। बैठकपछि जेलेन्स्कीले रुसले ‘वास्तविक वार्तालाई धेरै गम्भीरताका साथ लिइरहेको छैन’ र उहाँले एर्दोगान र ट्रम्पका लागि ‘सम्मानका लागि’ उच्चस्तरीय प्रतिनिधिमण्डल पठाएको बताए ।
शान्तिबाट बच्नु
रुबियोले आफूले इस्तानबुलमा युक्रेनी विदेशमन्त्री आन्द्रिय सिबिहासँग भेट गर्ने र तल्लो स्तरका अमेरिकी अधिकारीले रूसीहरूसँग भेट्ने बताए ।
नियोजित वार्ताअघि बेलायती प्रधानमन्त्री किर स्टार्मरले शुक्रबार अल्बानियामा युरोपेली राजनीतिक समुदाय (इपिसी) को बैठकमा भाग लिन तयारी गर्दा पुटिनले ‘शान्ति बेवास्ता गरेकामा मूल्य चुकाउनु पर्छ’ भन्नुभयो। युरोपेली सङ्घ (इयु) का सदस्यहरू र अन्य २० वटा देशलाई एकसाथ ल्याउने इपिसी सन् २०२२ मा फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनको पहलमा युक्रेनमा रुसले गरेको आक्रमणको प्रतिक्रियामा स्थापना भएको थियो। स्टार्मर र म्याक्रोनसँग जर्मन चान्सलर फ्रेडरिक मेर्ज, नाटो प्रमुख मार्क रुटे र युरोपेली आयोगका अध्यक्ष उर्सुला भोन डेर लेयन सामेल हुनेछन् ।
किएभ र यसका युरोपेली सहयोगीहरूले कुनै पनि वार्ताअघि रुसलाई ३० दिनको युद्धविराममा सहमत हुन आह्वान गरेका थिए, तर मस्कोले प्रस्तावलाई अस्वीकार गर्यो। रुसले युक्रेनले युद्धको मैदानमा गुमाएको भन्दा बढी जमिन त्यागेर ठूलो क्षेत्रीय छुटहरू दिन चाहन्छ, र कहिलेकाहीँ जेलेन्स्कीलाई हटाउन, सैन्य तटस्थताको वाचा र युक्रेनको सेनामाथि सीमाहरू पनि माग गरेको छ। किएभ र पश्चिमले ती आह्वानहरूलाई अस्वीकार गर्छन्, तर जेलेन्स्कीले युक्रेनले कूटनीतिक माध्यमबाट केही क्षेत्र फिर्ता लिन सक्ने कुरा स्वीकार गरेका छन्।
