१७ वर्षीया सुष्मा हमाल सानै उमेरमा क्षमता र आत्मविश्वासले भरिपूर्ण छिन् । जुम्ला तिला गाउँपालिका–४ साँपुल्ली गाउँकी उनी सरस्वती प्राविधिक माध्यमिक विद्यालयमा कक्षा ११ मा अध्ययनरत छिन् ।
पारिवारिक अवस्था कमजोर भए पनि सुष्माको सोच उच्च छ । उनकी आमा कमला शाही प्रौढ शिक्षा पढेर सामान्य नाम लेख्न सक्छिन् । बुबा खड्गबहादुर हमाल मजदुरीका लागि कालापहाड जाने गरेका छन् । घरमा तीन महिनालाई पुग्ने अन्न उब्जाउन मुस्किल छ ।
गरिबीका कारण कापी, किताब किन्न समेत धौधौ पर्ने सुष्मा विद्यालयमा फरक धारणा राख्छिन् । सामाजिक सञ्जालमा पनि उनको चर्चा छ । श्री ज्योति फाउण्डेसनद्वारा सुर्खेतमा आयोजित ‘कर्णाली छोरी सम्मेलन’ मा उनले खस भाषामा एकल नाटक प्रस्तुत गरेपछि उनी थप चर्चामा आएकी हुन् ।
सम्मेलनमा मुख्यमन्त्री यामलाल कँडेलसहित विशिष्ट व्यक्तिहरूको उपस्थिति थियो । नाटकमा उनले भनिन्, “आइगइ कर्णालीकी छोरी खस भाषा लिएर, गरिबहरुका कुडा सुन्दिने आखिर को थिए र? हाम्रा कुडा सुन्दिने कोइनाइ, नापा नापा (थोरै) सुन्दिया पुनि भुन्दिन्या कोही नाई ।” उनले सहभागीहरूलाई प्रयास जारी राख्न सुझाव दिँदै एकदिन लक्ष्यमा पुग्ने बताइन् ।
सुष्माले संविधानले दिएका मौलिक हक, सरकारको कार्यक्षमता र शिक्षकको भूमिकामाथि व्यङ्ग्य गरिन् । न्यायिक समितिका संयोजकको न्याय सम्पादन कमजोर रहेको उनले बताइन्।
उनले भनिन्, “भाषणले देश बन्दैन, असल नियत राखेर काम गर्नुपर्दछ। जातीय विभेद आजसम्म पनि अन्त्य भएको छैन। कुर्सीमा बस्नेहरुले नै नागरिकलाई अपमान गर्दै आएका छन्।”
उनको प्रस्तुतिले राष्ट्रिय कलाकारभन्दा कम थिएन । उनले गरिबी र विकटताले क्षमतालाई रोक्न नसक्ने सन्देश दिइन् ।
दलका घोषणा जप्ने मन्त्र जस्तै भएको भन्दै उनले प्रतिफलमुखी विकासमा जोड दिन सुझाव दिइन्। अधिकार खोज्नेले कर्तव्य पनि पालना गर्नुपर्ने उनको भनाइ थियो। भविष्यमा गायिका बन्ने धोको राखेकी उनले गरिबको हितमा काम गर्ने बताइन्।
विद्यालयका प्रधानाध्यापक मानबहादुर सिंह हमालले सुष्मा जिज्ञासु भएको बताए। उनले भने, “समाज बुझ्ने र बोल्ने कला उनीमा राम्रो छ । गीत, कविता रचना गर्ने र देउडा गाउनेतर्फ उनको बढी रुचि देखिन्छ।”
सुष्माले पारिवारिक अवस्था कमजोर भएकाले चाहेजस्तो गर्न नसकेको बताइन्। उनले भनिन्, “आमालाई बढी दुःख छ। हामीलाई आधारभूत आवश्यकता पूरा गर्न आर्थिक अभाव धेरै छ । त्यही दुःख एवं सङ्घर्ष गरेर अभावभित्रै मेरो सुन्दर भविष्य निर्माण गर्ने यात्रामा लाग्नेछु ।”
