त्रिभुवन विमानस्थल... यो केवल एउटा ठाउँ मात्र होइन, यो त अनगिन्ती सपना, आशा, आँसु र विछोडको साक्षी हो। यहाँ हरेक दिन अस्ट्रेलिया, अमेरिका, क्यानडा अनि खाडी मुलुकका लागि प्लेन चढ्नेहरूको भीड लाग्छ। सुटकेशभरी केही थान सपना, परिवारको आशा र आफन्तको विश्वास बोकेर उनीहरू केही खुसी र धेरै बाध्यताका साथ प्लेनमा बस्छन्। अनि, उनीहरूका परिवारजन वर्षौंसम्मका लागि बिदाइका हात हल्लाउँदै, आँसु खसाल्दै घर फर्किन्छन्। यता सामाजिक सञ्जालमा भने शुभकामना र मायाको ओइरो लाग्छ। आजभोलि यो माया र सद्भाव सामाजिक सञ्जालमा छताछुल्ल देखिए पनि, यसभित्र लुकेका कैयौं नदेखिएका कथाहरू भने कतै अँध्यारो कुनामा दबिएर बसेका छन्।
ती लुकेका कथाहरूमा छन् – पछारिएका सपनाहरू। विमानस्थलबाट पोस्ट भएका सामाजिक सञ्जालका तस्बिरहरू हेरेर "आफू त केही गर्न नसक्ने भएँ" भन्ने हीनताबोधले पैदा गरेको त्रास छ। कैयौं मानिसहरू विमानस्थलमा सबैको सामु रोएको देखेर, "आफू त्यो ठाउँमा पुग्ने दिन कहिले आउला?" भन्दै चार भित्ता र सिरानीले मात्र देख्ने गरी बगाएका आँसुहरू छन्। जीवनमा खाएका अनेक ठक्करहरू छन्।
बाल्यकालमा "ठूलो भएर के बन्छस् बाबु?" भन्दा ठूलो स्वरले "समाजसेवी बन्छु, सबैको सेवा गर्छु, सबैलाई माया दिन्छु" भन्दै हिँड्ने म, आज आफैँ कसैले सहयोग गरेर विमानस्थलसम्म सजिलै पुग्न पाए पनि हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ। सबैलाई माया गर्ने, सबैको भलो चिताउने म, आज कोही नजिक नआइदिए हुन्थ्यो जस्तो लाग्छ। "देश मलाई खुब मन पर्छ" भन्ने मलाई, आज यही देशबाट निस्किन पाए जीवन सुध्रिन्थ्यो कि जस्तो लाग्छ। कुनै दिन "खुब पढ्छु" भन्ने मलाई, आज स्नातकोत्तर पनि किन सुरु गरेँछु जस्तो लाग्छ। मनका यी सबै कुराहरू आजभोलि कतै लुकाएरै राखेको छु।
बिदेसिने साथीहरूलाई "राम्रोसँग जानू, कहिलेकाहीँ सम्झिँदै गर्नू" भन्दा त मन खुसी नै हुन्छ। तर खै किन हो, उनीहरूलाई विमानस्थलबाट बिदाइका हात हल्लाउँदा भने, "मैले कहिल्यै केही गर्न सक्छु वा सक्दिनँ होला?" भन्ने प्रश्नले आफैँलाई असाध्यै सताउँछ। "अब त केही गर्छु" भनेर सहर पसेको दिन र आज "सायद केही गर्न सक्दिनँ" भन्ने यो दिनबीच आफैँलाई धेरै फरक लाग्छ। सहर पस्दाका सुरुवाती दिनहरूमा केही गर्ने जोश-जाँगरले जागिर खोज्दै हिँडेका पाइलाहरू, र आज केही गर्न नसकेर दिनभरि थोत्रो, च्यातिएको टि-सर्ट लगाएर चार भित्ताको अँध्यारो कोठामा थुनिनुमा आकाश-जमिनको फरक छ। सुरुका दिनहरूमा दस हजारको जागिर पाउँदा "यत्रो दुःख गरेर पढेर कहीँ दस हजारको काम गर्छु?" भन्दै छोडेर हिँडेको म, आज "पाँच हजारकै भए पनि जागिर पाए हुन्थ्यो" भन्दै दिनहुँ 'जबलिङ्क' धाउनुमा धेरै भिन्नता छ।
गाउँमा कसैले "सहर गएर के गर्छस्?" भनेर सोध्दा, "जे गर्छु, तर देश छोड्दिनँ। बरु सहर गएर अफिसमा काम गर्ने हो। बाह्र कक्षा पास गरेको गाउँभरिमा म मात्रै छु, जति पनि काम पाउँछु" भन्दै खुसीले गद्गद् हुँदै निस्केको त्यो दिन, अनि आज "खाडी जान्छु, कतै कसैले केही सहयोग गरिदिए खाडी गएर भाँडा माझेर भए पनि ऋण तिर्ने थिएँ" भनेर आँखाबाट आँसु खसालेको यो दिन, साँच्चिकै धेरै फरक छ।
आखिर हिजो "ठूलो भएर के बन्छस्?" भन्दा "डाक्टर, पाइलट बन्छु" भन्नेहरूलाई आज लक्ष्य सोध्दा "देश छोड्ने" भन्ने उत्तर सुनिन्छ। कुनै दिन कसैलाई "के पढ्दैछस्?" भन्दा "नेपालमै मास्टर्स गर्दैछु" भन्ने धेरै भेटिन्थे, "विदेश जाँदैछु" भन्ने कम। तर आजकाल "नेपालमा बसेर मास्टर्स गर्दैछु" भन्दा पढ्ने विद्वान् होइन, "समय खेर फाल्ने मूर्ख" भन्नेहरूको जमात ठूलो छ। कुनै दिन सात-आठ कक्षामा पढ्नेले "डाक्टर, पाइलट बन्छु" भन्दा स्याबासी पाइन्थ्यो भने, आज तिनै केटाकेटीहरू "सके बाह्र पछि अस्ट्रेलिया, अमेरिका, क्यानडा जान्छु, नसके खाडी जान्छु" भन्दै नेपालमा बस्छु भन्नेहरूको खिल्ली उडाउने दिन आइसकेछ।
सानो छँदा गुरुको मुखबाट सुनेको थिएँ, "परिवर्तन संसारको नियम हो।" सायद यही नै हो नेपालमा आएको परिवर्तन – आफ्नै देशमा बस्न नरुचाउने, बरु "खाडी नै जान्छु तर नेपाल बस्दिनँ" भन्ने। विमानस्थल पुगेकाहरू देश छोड्न लागेकोमा सबैको सामु रुने, अनि त्यहाँ नपुगेकाहरू "देश छोड्न सकिनँ, सायद केही गर्न सकिनँ" भन्दै हार मानेर लुकेर रुने।
हुन त, देश छोड्नेहरू पनि कहाँ खुसी छन् र! आफ्नाहरू सात समुद्रपारि छन्। अब जीवनमा सास छँदै नेपाल फर्केर भेट हुन्छ कि आफ्नो लास बाकसमा बन्द भएर आइपुग्छ, केही थाहा छैन। गाडीको अगाडि, समुद्रको किनारमा फोटो खिचेर, सामाजिक सञ्जालमा अङ्ग्रेजीमा क्याप्सन लेख्दै देखाएको खुसीजस्तो सहज कहाँ छ र जिन्दगी! तर कहिलेकाहीँ, त्यही गाडीको अगाडि फोटो खिच्दै, सामाजिक सञ्जालमा राख्दै गर्दा पनि "फेरि किन खुसी नहोलान् र उनीहरू?" भन्ने प्रश्नले मनलाई कुतकुत्याउँछ। अनि फेरि पछुतो लाग्छ, "बाह्र पछि किन देश छोडिनँ? किन कन्सल्टेन्सी धाइनँ?" भन्ने कुराले रातभर निद्रा पर्दैन। अनि फेरि, निद्रा पूरा हुनुभन्दा पनि सपना पूरा नहुँदै रात बित्छ। र, सधैँको जस्तै मेरो दिनचर्या उही नक्कली मुस्कान छर्दै, "म खुब खुसी छु" जसरी नै सुरु हुन्छ।
