भारतले बुधबार पाकिस्तान र पाकिस्तानी काश्मीरमा हमला गरेको छ भने पाकिस्तानले आफ्ना पाँच भारतीय लडाकु विमान खसालेको दाबी गरेको छ। यो आणविक हतियार सम्पन्न दुई शत्रु राष्ट्रहरूबीच दुई दशकभन्दा बढी समययताकै सबैभन्दा खराब लडाइँ हो।
भारतले गत महिना भारतीय काश्मीरमा हिन्दू पर्यटकमाथि भएको आक्रमणमा २६ जनाको मृत्यु भएको घटनासँग जोडिएका पाकिस्तानी "आतंकवादी पूर्वाधार" का नौ स्थलमा हमला गरेको बताएको छ। इस्लामावादले छ पाकिस्तानी स्थानलाई निशाना बनाइएको र तीमध्ये कुनै पनि आतंकवादी शिविर नरहेको जनाएको छ। त्यहाँ आठ जना मारिएको उसले बताएको छ।
एक भारतीय रक्षा स्रोतले रोयटर्सलाई बताएअनुसार भारतीय सेनाले जैश-ए-मोहम्मद र लश्कर-ए-तैयबा नामक इस्लामवादी आतंकवादी समूहको मुख्यालयमा हमला गरेको हो। भारतीय रक्षा मन्त्रालयले एक विज्ञप्तिमा भनेको छ, "भारतले लक्ष्य छनोट र कार्यान्वयन विधिमा निकै संयमता अपनाएको छ।"
पाकिस्तानले भारतीय क्षेप्यास्त्र तीन स्थानमा लागेको र एक सैन्य प्रवक्ताले रोयटर्सलाई बताएअनुसार पाँच भारतीय विमान खसालिएको दाबी गरेको छ, जसको पुष्टि भारतले गरेको छैन। यद्यपि, भारतीय काश्मीरका चार स्थानीय सरकारी स्रोतले रोयटर्सलाई बताएअनुसार राति हिमालय क्षेत्रका विभिन्न स्थानमा तीन लडाकु विमान दुर्घटनाग्रस्त भएका थिए। तीनै पाइलटलाई अस्पताल भर्ना गरिएको स्रोतले जनाएको छ। भारतीय रक्षा मन्त्रालयका अधिकारीहरू यसबारे तत्काल पुष्टि गर्न उपलब्ध भएनन्।
पाकिस्तानी सैन्य प्रवक्ता अहमद शरीफ चौधरीले भने, "यी सबै कारबाही रक्षात्मक उपायका रूपमा गरिएका हुन्। पाकिस्तान एक जिम्मेवार राष्ट्र हो। तर, हामी पाकिस्तानको सम्मान, अखण्डता र सार्वभौमसत्ताको रक्षाका लागि जुनसुकै मूल्यमा आवश्यक सबै कदम चाल्नेछौं।" इस्लामावादले उक्त आक्रमणलाई "युद्धको स्पष्ट कार्य" भनेको छ र संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्लाई भारतको आक्रमणको उचित जवाफ दिने अधिकार पाकिस्तानसँग सुरक्षित रहेको जानकारी गराएको छ।
दुई दक्षिण एसियाली छिमेकीहरूले काश्मीरको हिमाली क्षेत्रमा रहेको आफ्नो वास्तविक सीमामा पनि व्यापक गोलाबारी र भारी गोली हानाहान गरेको प्रहरी र प्रत्यक्षदर्शीले रोयटर्सलाई बताएका छन्। हिन्दू बहुल भारत र इस्लामिक पाकिस्तानले सन् १९४७ मा स्वतन्त्र भएदेखि तीनमध्ये दुई युद्ध मुस्लिम बहुल काश्मीरलाई लिएर लडेका छन्, जसमा दुवै पक्षले पूर्ण दाबी गर्छन् र आंशिक रूपमा नियन्त्रण गर्छन्।
सन् २००३ को युद्धविराम, जसमा दुवै देशले २०२१ मा पुनः प्रतिबद्धता जनाएका थिए, त्यसयता छिमेकीहरूबीच लक्षित हमलाहरू अत्यन्तै दुर्लभ छन्, विशेष गरी पाकिस्तानी काश्मीर बाहिरका पाकिस्तानी क्षेत्रहरूमा भारतीय हमलाहरू। तर विश्लेषकहरूले भारतको आक्रमणको गम्भीरताका कारण हालको विगतको तुलनामा तनाव बढ्ने जोखिम बढी रहेको बताएका छन्, जसलाई नयाँ दिल्लीले "अपरेसन सिन्दूर" नाम दिएको छ।
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले उक्त लडाइँलाई "लाजमर्दो" भन्दै "यो छिट्टै अन्त्य होस् भन्ने कामना गर्दछु" भनेका छन्। संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसले दुवै देशलाई अधिकतम सैन्य संयम अपनाउन आग्रह गरेको एक प्रवक्ताले बताए।
धुवाँ र आगो
एक पाकिस्तानी सैन्य प्रवक्ताले भारतीय हमलामा आठ जना मारिएको, ३५ जना घाइते भएको र दुई जना बेपत्ता भएको बताएका छन्। काश्मीरमा सीमापारबाट पाकिस्तानी सेनाको गोलाबारीमा सात सर्वसाधारण मारिएका छन् भने ३५ जना घाइते भएका छन्, त्यहाँको प्रहरीले जनाएको छ।
भारतीय टिभी च्यानलहरूले पाकिस्तान र पाकिस्तानी काश्मीरका विभिन्न स्थानमा विस्फोट, आगलागी, रातको आकाशमा धुवाँको मुस्लो र मानिसहरू भागिरहेको भिडियो देखाएका छन्। रोयटर्सले स्वतन्त्र रूपमा उक्त फुटेजको पुष्टि गर्न सकेन।
पाकिस्तानी काश्मीरको राजधानी मुजफ्फराबादमा भारतीय हमलाबाट भएको क्षति सूर्योदयसँगै देखिएको थियो। सुरक्षा बलले पहाडको छेउमा रहेको आवासीय क्षेत्रको एउटा सानो मस्जिदलाई घेरा हालेको थियो, जसको मीनार भत्किएको थियो।
हमलापछि बुधबार पाकिस्तानी काश्मीर, राष्ट्रिय राजधानी इस्लामावाद, भारतीय काश्मीरका अधिकांश भाग र पाकिस्तानको पञ्जाब प्रान्तका सबै विद्यालय बन्द गर्न आदेश दिइएको छ।
पाकिस्तानी प्रधानमन्त्री शहबाज शरीफले इस्लामावादले भारतीय हमलाको जवाफ दिइरहेको बताए तर विस्तृत विवरण दिएनन्। पाकिस्तानको पञ्जाब प्रान्तले आपतकाल घोषणा गरेको छ, त्यहाँका मुख्यमन्त्रीले भने, र अस्पताल तथा आपतकालीन सेवाहरू उच्च सतर्कतामा छन्।
एक पाकिस्तानी सैन्य प्रवक्ताले जियो टिभीलाई बताएअनुसार भारतले निशाना बनाएका स्थानहरूमध्ये दुईवटा मस्जिद थिए। पाकिस्तानी रक्षामन्त्रीले जियोलाई बताए कि सबै स्थानहरू नागरिक थिए र आतंकवादी शिविर थिएनन्। उनले भारतको "आतंकवादी शिविर" लाई निशाना बनाएको दाबी "गलत" भएको बताए।
भारतको हमलापछि भारतीय सेनाले बुधबार एक्समा एक पोस्टमा भनेको छ: "न्याय भएको छ।"
स्टक फ्यूचर, एयरलाइन्स प्रभावित
वासिङ्टनस्थित भारतीय दूतावासका एक प्रवक्ताले रोयटर्सलाई भने कि अप्रिलमा भएको पर्यटक हत्यामा "पाकिस्तानमा आधारित आतंकवादीहरूको स्पष्ट संलग्नता रहेको प्रमाणले देखाउँछ"। भारतले उक्त आक्रमणका तीन संदिग्धमध्ये दुई पाकिस्तानी नागरिक भएको बताएको थियो तर प्रमाणबारे विस्तृत जानकारी दिएको छैन। पाकिस्तानले अप्रिलको हत्यामा आफ्नो कुनै संलग्नता नरहेको अस्वीकार गरेको छ।
यो समाचारले भारतीय स्टक फ्यूचरमा सामान्य प्रभाव पारेको छ। भारतको सबैभन्दा ठूलो एयरलाइन इन्डिगो, एयर इन्डिया र कतार एयरवेज लगायत धेरै एयरलाइनहरूले विमानस्थल र हवाई क्षेत्र बन्द भएका कारण भारत र पाकिस्तानका क्षेत्रहरूमा उडान रद्द गरेका छन्।
भारतीय राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार अजित डोभालले अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियोसँग कुरा गरेका छन् र अन्य वरिष्ठ भारतीय अधिकारीहरूले बेलायत, रुस, साउदी अरेबिया र संयुक्त अरब इमिरेट्सका आफ्ना समकक्षहरूलाई जानकारी गराएका छन्, एक भारतीय स्रोतले रोयटर्सलाई बतायो।
"यो भारतीय हमला सन् २०१९ को भन्दा धेरै ठूलो भएकोले हामी पाकिस्तानी पक्षबाट पनि ठूलै जवाफी कारबाहीको अपेक्षा गर्न सक्छौं," वासिङ्टनस्थित दक्षिण एसिया विश्लेषक माइकल कुगेलम्यानले भने। "सबैको नजर भारतको अर्को कदममा हुनेछ। एउटा हमला र त्यसको जवाफी हमला भइसकेको छ, र अब के हुन्छ भन्ने कुराले यो संकट कति गम्भीर बन्न सक्छ भन्ने सबैभन्दा बलियो सङ्केत दिनेछ," उनले भने।
